Restorative Just Culture. Werken aan herstel van vertrouwen

Restorative Just Culture vanuit een herstelgericht perspectief gaat over de aandacht voor alle benadeelden van een ongewenste gebeurtenis. Restorative Just Culture, vrij vertaald ‘rechtvaardige cultuur’ heeft als belangrijkste doel om het vertrouwen van de patiënt in de zorg en zorgverleners te herstellen. Hetzelfde geldt voor zorgverleners en hun vertrouwen in zichzelf en hun omgeving.

Niet alleen financiële compensatie

Een patiënt die na een ongewenste gebeurtenis een verzoek om financiële compensatie aanvraagt, is niet altijd geholpen met alleen een juridisch traject. Werken aan herstel van vertrouwen van een patiënt in de zorg en zorgverleners is zeker zo belangrijk. Ook betrokken zorgverleners worstelen zelf vaak met wat er gebeurd is. Daarom lukt het niet altijd om het gesprek aan te gaan over wat er in de ogen van de patiënt niet goed is gegaan. Zelfs op organisatieniveau kan er sprake zijn van reputatieschade, waarbij de organisatie het vertrouwen moet terug winnen van de maatschappij en de patiënt. Restorative Just Culture brengt de dialoog op gang over al deze zaken.

Restorative Just Culture heeft aandacht voor alle benadeelden

Na een ongewenste gebeurtenis bestaan er verschillende behoeftes bij een patiënt. Het gaat dan niet alleen om financiële compensatie, maar bijvoorbeeld ook over informatie over wat er gebeurd is en wat dit betekent voor een toekomstige behandeling. Ook is er behoefte aan erkenning van het leed, dat ervan wordt geleerd en dat er excuus wordt aangeboden.

Het in behandeling nemen van een claim kan ervoor zorgen dat de dialoog over bovengenoemde zaken uit het zicht verdwijnen. Pas als aan verschillende behoeftes aandacht is besteed, kan het vertrouwen van patiënten in de zorg en zorgverleners hersteld worden.

Er is een verschil tussen Restorative Just Culture (RJC) en Just Culture. Bij RJC wordt geen energie besteed aan het onderzoeken van onderliggende oorzaken. Over wie bijvoorbeeld een bepaald protocol heeft overtreden en wat er moet gebeuren om in de toekomst het protocol beter op te volgen.

De zorg is complex, wat inhoudt dat er dusdanig veel zorgonderdelen met elkaar interacteren dat een kleine verandering kan leiden tot een groot effect en vice versa. Optredende effecten kunnen zich dus op onvoorspelbare manieren verspreiden. Hierdoor is een dergelijk oorzakelijk verband niet langer te achterhalen.

Herstelgericht perspectief

Enkele jaren geleden was er vooral sprake van een Retributive Just Culture. Dat ging vooral uit van een op regels gericht klimaat en leidde vaak tot een tamelijk eenzijdige genoegdoening voor slachtoffers na een ongewenste gebeurtenis.

In de literatuur over Restorative Just Culture vormen deze vier domeinen de onderlegger voor het op herstelgerichte perspectief:

  1. Complexiteit. Men gaat uit van complexe systemen
  2. Vertrouwen herstellen. Het perspectief is gericht op het herstel van vertrouwen van alle betrokkenen
  3. Betrokkenheid. Alle betrokkenen worden gehoord
  4. Toekomstgericht. Het perspectief richt zich op het verantwoordelijkheid nemen voor veilige, effectieve en betrouwbare zorg in de toekomst
Luister naar de podcast Just Culture van Nico Kaptein, docent restauratieve Just Culture aan de Northumbria University. Tevens co-auteur van het boek ‘Veiligheid in de GGZ: leren van incidenten en calamiteiten’.

Ziekenhuizen ontwikkelen samen met MediRisk methode om Restorative Just Culture te bevorderen.

In 2021 zijn drie ziekenhuizen samen met MediRisk gestart met een methode om Just Culture gericht op herstel te bevorderen. Deze ziekenhuizen proberen de methode uit en na evaluatie wordt de methode verbeterd en komt deze in 2022 beschikbaar voor alle bij MediRisk aangesloten zorginstellingen.

Om te lezen

Hieronder vind je handboeken, literatuur en factsheets die meer verdieping geven aan het onderwerp Restorative Just Culture